(Toplumsal İlişkiler 1413)
ثُمَّ رَدَدْنَاهُ اَسْفَلَ سَافِلٖينَۙ
“Ve sonra onu, ömrünün en verimsiz çağı olan ihtiyarlık ve zayıflığa sürükledik veya yapması gerekeni yapmamasından dolayı, aşağıların aşağısı olan ateşe attık veya hayvanların bile yapmadığı vahşilik, her türlü ahlaksızlık ve kötülüklerle varlıkların hepsine karşı zihnini ve cismini kötüye kullanmak suretiyle o kadar alçalttık ki, hiçbir yaratık bu dereceye düşemez.” (Tin/5)
Ziya Paşa’ya ait olduğu söylenen bir beyitte; “her yer çok kalabalık hafız, ara ki insan bulasın” cümlesiyle, 19.yüzyıl Osmanlı dönemine atıfta bulunuluyor. Şiir o dönemdeki modernleşme ve batılılaşmanın toplumu nasıl etkilediğine dair bir hicivdir.
“Hepimiz insanız diyorlar. Hepimiz insan değiliz, hepimiz beşeriz. Aramızdan bazılarımız insandır” diyen İsmet Özel, insanların çoğunun beşer olduğunu, sadece içlerinden bazılarının insan olduğunu söylemekle, haksız da sayılmaz hani.
“Usta ölmeden önce bir oyun öğret, insan olayım” derken de, aynı şeyleri söyler. İnsan modellerinin azlığından yakınır. Henüz insanlık yolunda, bir aşama kaydedemediğimizi anlatır. “Sen benim dünyada ünümü hiç duymadın mı? Ben bir hiçim, hiç” diyen, Hz. Mevlana gibi mütevazı, kibir ve gurura kapılmadan, insan olmanın doruklarında gezinen, kaç kişi var aramızda?
“Korkuyoruz… Düşünmekten ve sevmekten korkuyoruz. İnsan olmaktan korkuyoruz,” derken Oğuz Atay, haksız mı? Seversiniz sevmezsiniz, Freud; “insanlar yavaş yavaş inanmamayı, güvenmemeyi, sevmemeyi ve kronik şüpheci olmayı öğrenir” dediğinde, insanın kalbiyle yüreğiyle de ilişkisini kestiğini mi anlatıyor? İnsanların tecrübe, tecrübe deneyim, deneyim diye tutturup, anlattıkları yavaş yavaş sevmekten, insan olmaktan uzaklaşma, güvensizliğe, septizme (şüpheciliğe) yelken açma operasyonu mu? O halde bir daha sevmeyecek miyiz? İnanmayacak mıyız insanlara?
İnsan olmak başka, insanoğlu olmak başka. Aralarında dağlar kadar fark var, ama çok az kişi bunu anlar.
Şemsettin ÖZKAN
09.05.2024 GÜZELYALI
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com
4-suskunduvar.com