(Toplumsal İlişkiler 562)
وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍۙ
“İnsanları arkalarından çekiştirip ayıplayanların, aşağılayanların, gizli açık dillerine dolayanların, kaş-göz hareketleriyle alay edenlerin vay haline!” (Hümeze/1)
Kötüleme, yerme gibi anlamlara da gelen gıybet; “bir kimsenin ayıbını arkasından söylemek veya aleyhine konuşma” demektir. Türkçede bu kavramın karşılığı olarak “dedikodu” ve “çekiştirme” kavramları daha çok öne çıkar. Hucurat suresi 12. ayetinde gıybet insanın ölü kardeşinin etini yemeye benzetilmiş ve günah sayılmıştır.
Herkes birilerinin ardından hoşuna gitmeyecek sözleri konuşur konuşur onun hakkında “ama söylediklerimde doğrudur” diye de ekleyiverir. Doğru olsa ne yazar? O doğru dediğin şeyin hakkında konuşulmasını arkandan konuştuğun kişi hoşlanmıyor. Fakat “amma da uzun adammış” dedim bu doğru veya “adamın boyu kısaymış” demen doğru olsa da o kişiye sen bir eksiklik atfetmişsin gibi değerlendiriyor. Günah boyutu da o kişi bu sözden hoşlanmadığı için devreye giriyor. Zaten doğru olmasa iftira olur değil mi?
Rus Edebiyatının en iyi öykücüsü ünvanına sahip Anton Çehov der ki;“herkes arkandan konuşmaya başladıysa herkesin önündesindir.” Eğer ağaç meyveli ise herkes onu taşlamaya koşar. Bu da insanların en büyük hastalığı değil mi? İllaki o insanda kusur bulma yarışına gireceklerdir. O kusur bulma yarışçılarına Çehov kendi diliyle şöyle diyecektir:
“Eğer sen kusursuz olsaydın başkalarının kusurlarını bulmaya bu kadar meraklı olmazdın.”
Hz. Mevlana da; “kusur bulmak için bakma birine, bakarsan bulursun. Kusuru örtmeyi marifet edin kendine, işte o zaman kusursuz olursun” derken, insana insanlarda hata arayıp durmaktan kaçınmasını önerir. Marifet, kusur bulmak değildir. Marifet, ayıpları örtmektir. Kusursuz olanı sevmek, insanın doğasında vardır. Önemli olan insanları hatasıyla, kusurlarıyla sevebilmektir. Çünkü hatasız dost arayan, sürekli kusur bulmaya çalışan, dostsuz kalacaktır. Dostsuz kalan insan da mutsuz olacaktır.
Şemsettin ÖZKAN
31.12.2021 KONYAALTI
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com