(Toplumsal İlişkiler 395)
يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا اجْتَنِبُوا كَث۪يراً مِنَ الظَّنِّۘ اِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ اِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاًۜ اَيُحِبُّ اَحَدُكُمْ اَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ اَخ۪يهِ مَيْتاً فَكَرِهْتُمُوهُۜ وَاتَّقُوا اللّٰهَۜ اِنَّ اللّٰهَ تَـوَّابٌ رَح۪يمٌ
“Ey iman edenler! Aşırı zandan kaçının; çünkü zannın bir kısmı günahtır. Günah olan zan, asılsız tahminlere, evhamlara dayanarak insanları suçlamak veya cezalandırmaya kalkışmaktır. O hâlde, ne kadar çok zanla hareket ederseniz, yanılıp günaha girme ihtimaliniz de o derece artacaktır.Bir de, evleneceği kişinin durumunu
araştırma veya büyük suçluları takip etme gibi meşrû bir sebebe dayanmadıkça, birbirinizin mahrem yönlerini araştırmayın ve olası bir haksızlığı engellemek amacıyla evlilik, iş ortaklığı ve benzeri konularda taraflara önbilgi vererek uyarma veya şâhitlik yapma durumu hariç, lüzumsuz yere insanların kusurlarını sayıp dökerek birbirinizi arkadan çekiştirmeyin. Hiçbiriniz, bir başkasının arkasından onun hoşlanmayacağı sözler söylemesin. İçinizden hanginiz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır? İşte bundan tiksindiniz değil mi? Oysa gıybet, bundan daha tiksinti verici bir günahtır! Öyleyse, Allah’tan gelen ilkeleri çiğnememe konusunda son derece titiz ve dikkatli davranın, dürüst ve erdemlice bir hayat sürerek kötülüğün her çeşidinden sakının! Allah’ın rahmetinden de hiçbir zaman ümidinizi kesmeyin! Doğrusu Allah, içtenlikle yapılan bütün tövbeleri kabul edendir, çok ama çok merhametlidir.” (Hucurat/12)
İnsanoğlu hep hata arar durur. Sürekli başkalarında kusurlar bulur ama kendisine toz kondurmaz. Halbuki görüp söylediği o kusurlar,ayıplar aynada gördüğü kendine ait özür ve hatalardır.
Suskunduvar.com’da yazdığım günlük yazılar içinde
“Herşey senleşiyor aynadaki yüzüm bile” adlı yazımızda şunları söylemişiz:
Hayat aynaya benzermiş değerli dostlar! Sen ona küsersen o da sana küsermiş, sen ona gülümsersen, o da sana gülümsermiş. Bir zamanlar sessiz sinemanın dünyayı gülmekten kırıp geçiren, ünlü Fransız komedyeni , Charlie Chaplin; “ en iyi dostum aynalardır, çünkü ağladığımda onlar asla gülmezler” der. Önemli olan seni tamamlayacak ruhu bulmandır. Her Peygamberin verdiği öğüt aynıdır: “ Sana ayna olacak insanı bul,” diye ikaz eder bizleri Hz. Mevlana. Ayna, ayna, ayna… O zaman nedir bu ayna?
Ayna , üzerine düşen ışınları yansıtabilen cilalı yüzeylerin genel adıdır. Ayna olarak kullanılan maddenin yüzünün pürüzsüz, düzgün olması şarttır. Arkası «sır» adı verilen bir karışımla boyanmış cam levhalar, veya yüzleri düzgün hale getirilmiş maden levhalar ayna olarak kullanılır.
Sevgili Peygamberimiz ashabı ile otururken, içeriye Ebu Cehil gelir ve O Güzeller Güzeli’ne; “Ne kadar çirkinsin ey Muhammed” diye hakarette bulunur. Peygamberimiz ona; “Doğru söylüyorsun!” diye karşılık verir. Az sonra Hz. Ebubekir içeri geldiğinde, “Yâ Resulullah, ne kadar güzelsin” diye hitapta bulunur. Peygamberimiz, Ona da; “Doğru söylüyorsun!” diye cevap verir. Ashab sorar; “Her ikisine de, doğru, dediniz. Nedir hikmeti?” Peygamberimiz; “Ben aynayım. Bana bakan kendini görür. İkisi de kendilerini görüp, gördüklerini söylediler” buyurdular. Bencillik göze takılmış bir ayna gibidir. O gözler nereye bakarsa baksın kendinden başkasını göremez. İki kişi hapishane parmaklarından dışarı bakar, biri gökteki yıldızları görürken, diğeri yerdeki çamuru görür. Mevlana hazretleri şu çarpıcı tesbiti yapar;
Kusur arıyorsan, al bütün aynalar senin.
“Mü’min, mü’minin aynasıdır” hadisindeki, mü’minin, ona bakan başka mü’minlerin kendi eksiklik ve hatâlarını açıkça görüp düzeltmelerini sağlayan, cilâlanmış, pırıl pırıl parlatılmış arı duru bir ayna sembolüyle anlatılır. Bunun tersi düşünülerek de izahı mümkündür: Yansıtma özelliği azalmış, bozulmuş ayna konumundaki kusurlu ve günahkâr mü’minleri gören diğer mü’minler, bundan kendilerine ders çıkararak aynı yanlışlıklara düşmemeye çalışırlar. Bu hadiste ayna sembolüyle tasvîr edilen gerçek mü’min, sûfîlere göre insan-ı kâmil (kemale eren olgun insan) ve bizatihi Allah (c.c) olarak da yorumlanmaktadır.
Hazreti Mevlânâ’dan Ayna ile Toprağın Hikâyesi Toprak, aynaya dedi ki:
“Ey ayna! İmreniyorum sana! Çünkü kim baksa sana, kendini görür; bana bakanlar ise, sadece beni görür!” Ayna toprağa şöyle cevap verdi:
“Ey kara toprak, ne beyhude bir dert ile dertlenmişsin. Bilmez misin ki, ben bana bakanların bugününü gösteririm. Oysaki sen, sana bakanların yarınından haber verirsin…” dedi. Bu cevaptan toprak hoşlanmış olsa da, tekrar aynaya sordu: “Ey ayna! Belli ki beni rahatlatmak içindir bu sözlerin. Söyler misin bana, sana bakanlar, hiç dönüp bakar mı bana?” Ayna toprağın bu sözleri karşısında acı bir gülümseyişle şunları söyledi ona:
“Merak etme toprak ana! Bana bakacak yüzü kalmayanların gözü, gün olup dönecektir hep sana.”
Hz. Mevlana der ki; “sana ayna olacak insanı ara.”
Şemsettin ÖZKAN
04.07.2021 KONYA
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-suskunduvar.com