(Toplumsal İlişkiler 834)
مِنْ اَجْلِ ذٰلِكَۚۛ كَتَبْنَا عَلٰى بَنٖٓي اِسْرَٓائٖلَ اَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ اَوْ فَسَادٍ فِي الْاَرْضِ فَكَاَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمٖيـعاًؕ وَمَنْ اَحْيَاهَا فَكَاَنَّمَٓا اَحْيَا النَّاسَ جَمٖيعاًؕ وَلَقَدْ جَٓاءَتْهُمْ رُسُلُنَا بِالْبَيِّنَاتِؗ ثُمَّ اِنَّ كَثٖيراً مِنْهُمْ بَعْدَ ذٰلِكَ فِي الْاَرْضِ لَمُسْرِفُونَ
“Bundan dolayı İsrailoğullarına (Kitap’ta) şunu yazdık: “Kim, bir insanı, bir can karşılığı veya yeryüzünde bir bozgunculuk çıkarmak karşılığı olmaksızın öldürürse, o sanki bütün insanları öldürmüştür. Her kim de birini (hayatını kurtararak) yaşatırsa, sanki bütün insanları yaşatmıştır. Andolsun ki, onlara resûllerimiz apaçık deliller (mucize ve âyetler) getirdiler. Ama onlardan birçoğu bundan sonra da (hâlâ) yeryüzünde aşırı gitmektedir.” (Maide/32)
Geçenlerde kaybettiğimiz hukukçu, mutasavvıf, müzisyen ve Cerrahi tarikatının son şeyhi merhum Ömer Tuğrul İnançer, bir konuşma esnasında şöyle bir çarpıcı cümle kuruyor; “ Müslümanlık ince insanlıktır, dervişlikse ince Müslümanlık.” Gerçekten de bu dinin özünde ince bir insan olma işçiliği vardır. Eğer bu din iyi incelenir etüd edilirse mesele kolayca anlaşılabilir.
Sadece yukarıda geçen ayet bile bize bu konuda ipucu veriyor. Bir insanı öldüren tüm insanlığı öldürmüş, birinin hayatını kurtaran da tüm insanlığın hayatını kurtarmış gibi değerlendiriliyor. Komşuluk ilşkilerindeki hassasiyet, aile, akraba ilişkilerindeki nezaket ve ülfet, savaş hukukunda bile kadın, çocuk ve ibadethanelerdekine dokunmama gibi incelikler Müslüman olmak demenin önce insan olmayı gerektirdiğini bize gösteriyor.
Ya dervişlik? O da ince Müslümanlık demektir diyor merhum İnançer hocamız. Peki derviş nedir, kimdir? Ne anlama geliyor? Derviş, bir tarikata ve şeyhe bağlı olan mürid, sûfiyâne bir hayat yaşayan kişi. Farsça bir kelime olmakla birlikte bütün müslüman milletlerin dillerine girmiş olan derviş, esas itibarıyla “muhtaç, fakir” anlamlarına gelir, Tasavvufi mana itibarıyla Allah fakiri, Allah’a muhtaç olduğunu hisseden, Allah’ı isteyen gibi manalara gelir. İnce Müslümanlık demektir. Depdepe, şafşata, lüks yaşam, pervasızlık, tepeden bakmak, müsriflik, kaba saba olmak, tembellik vb. daha say say bitiremeyeceğim bir sürü olumsuzluklardan bigane kalma durumudur ince Müslümanlık ya da dervişlik. Mahur makamındaki güfte; Yunus Emre, bestesi meçhul o ilahiyi burada hatırlamamak elde değil;
Gaflet ile Hakkı buldum diyenler, Er yarın Hak divanında bellolur. Ahret tedarikin gördüm diyenler, Er yarın Hak divanında bellolur.
Kiminin adı sofi, kiminin derviş; Derviş isen kardeş, takvaya çalış Gizlice yollardan Sen Hakka eriş, Er yarın Hak divanında bellolur.
Devletliyim deyü fakire gülme, Gülüp gülüp kardeş, kem nazar kılma; Ölüm vardır yahu, sen gafil olma; Er yarın Hak divanında bellolur.
Şemsettin ÖZKAN
07.10.2022 GÜZELYALI
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-neyzen.com