(Toplumsal İlişkiler 334)
فَجَعَلْنَاهُنَّ اَبْكَاراًۙ
عُـرُباً اَتْـرَاباًۙ
“Onları sürekli bâkireler (ve hep taze gelinler)
kıldık.” (Vakıa/36)
“Öyle ki eşlerine (muhabbet ve ülfetle)
tutkun,hep (aynı)
yaşıt
(mutlu çiftler yaptık).” (Vakıa/37)
“Aşk bir uçurumdan düşmek gibidir. Bu yüzden sevgiliye yar denilir” derken, Hz. Mevlana sevgili için herşeyin feda edildiğinden söz der. Yar aslında deniz, göl, ırmak gibi su kıyılarında ya da karada dik yer ve uçurum anlamına gelir. Farsçadan dilimize giren aşık, maşuk, sevgili ve dost gibi anlamlara gelen yar edebiyatımızda geniş yer alır. Fuzuli’nin Gazelinde yar çok güzel anlatılır:
1.Beni
candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı
Felekler
yandı âhımdan murâdım şem’i yanmaz mı
1. Sevgilim beni candan usandırdı, kendisi cefadan usanmaz mı? Ahımdan felekler yandı muradımın mumu hâlâ yanmayacak mı? (Arzuma kavuşmayacak mıyım?)
2.Kamu
bîmârına cânân devâ-yı derd ider ihsân
Niçin
kılmaz bana dermân meni bîmâr[ı] sanmaz mı
2. Sevgili, bütün hastalarının (âşıklarının) dertlerine deva bağışlar, fakat bana niçin derman vermez, beni hasta (âşık) sanmaz mı ki?
3.Şeb-i
hicrân yanar cânım döker kan çeşm-i giryânım
Uyarır halkı efgânım kara bahtım uyanmaz mı
3. Ayrılık gecesinden canım yanar, ağlayan gözlerim kan döker; feryatlarım halkı uyandırır. Kara bahtım uyanmaz mı?
4.Gül-i
ruhsârına karşu gözümden kanlı akar su
Habîbüm
fasl-ı güldür bu akar sular bulanmaz mı
4. Yanağının gülüne karşı gözümden yaşlar kanlı olarak akar. Sevdiğim! Bu, gül mevsimidir, bu mevsimde akarsular bulanık akmaz mı?
5.Gamım
pinhân dutardım ben dediler yâre kıl rûşen
Desem ol
bî-vefâ bilmen inanır mı inanmaz mı
5. Ben gamımı gizli tutuyordum; Sevgiline aç.” dediler. Fakat derdimi söylesem, bilmem o vefasız inanır mı, yoksa inanmaz mı?
6.Değildim
ben sana mâil sen ettin aklımı zâil
Bana ta’n eyleyen
gafil seni görgeç utanmaz mı
6. Ben sana düşkün değildim;
sen benim aklımı başımdan aldın. Bu halimden dolayı bana dil
uzatan gafil, seni görünce, bana hak vererek, söylediğinden
utanmayacak mı?
7.Fuzûlî
rind-i şeydâdır hemîşe halka rüsvâdır
Sorun kim
bu ne sevdâdır bu sevdâdan usanmaz mı
7. Fuzuli, aşk yüzünden çılgına dönmüş bir rinttir. Bu yüzden de daima dile düşmüştür. Ona sorun ki, bu ne biçim sevgidir, bu sevgiden usanmayacak mı?
Yar kelimesini bu fakir de beytinde şöyle terennüm eder, kendine özgü, gizemli kelimeleriyle;
Bir deli ırmak gibi kalbime akan yar
Ay ışığım ol, nurun yağsın üstüme yar.
Şemsettin ÖZKAN
01.05.2021 GÜZELYALI
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-liseedebiyat.com