(Toplumsal İlişkiler 1914)
وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهٖ عِلْمٌ اِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤٰادَ كُلُّ اُو۬لٰٓئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْؤُ۫لاً
“Hakkında (gerekli ve yeterli) bilgin olmayan şeyin (aslını astarını bilmediğin mesele ve hadiselerin) ardına düşme (tartışmaya girme); çünkü kulak, göz ve kalp, bunların hepsi ondan (her yaptığından) sorumludur, (cahilce iddia ve ithamlardan dolayı suçludur.)” (İsra/36)
Sorarlar bilgeye, “insanlar neden kitap okumuyor?” Acı acı güler bilge ve der ki; “Birbirlerinin canını okumaktan, niyet okumaktan, bildiğini okumaktan kitap okumaya fırsat bulamıyorlar.” Gerçekten de insanlar lüzumsuz,aslı astarı olmayan şeylerin ardına düşmekten ötürü hakikati arama konusunda son derece isteksiz ve cahilce bir tutum içinde.
Thomas Fuller; “cahillik üç türlüdür; hiçbir şey bilmemek, gerekeni bilmemek, bir sürü gereksiz şey şey bilmek” derken cahil cühela takımını sınıflandırır. Yani çok şey öğrendiğini zannetmesine rağmen, kitap barajı oluşturmasına rağmen bir sürü gereksiz bilgi yığınına sahip olmasındn ötürü Polonyalı ressam Jacek Berka’nın “Kitap barajı” tablosunda resmettiği gibidir insanların çoğu cahildir; Enam suresi 111. ayette buyurulduğu gibi.
Bilinçli bir okuma dünyaya bedeldir. İnsan ne okuduğunu bilmelidir. Sadece kitap değil, tüm kainatı okuyabilmelidir. Her türlü okuyabilme yeteneğine sahip olabilmelidir insan. Okumalı ki, birbirlerinin canını okumaktan uzaklaşsınlar. Okumalılar ki, birbirlerinin niyetini okumaktan kurtulsunlar. Okumalılar ki, kendi bildiklerini okumaktan kaçınabilsinler. Okumalılar ki, haset etmekten, fesatlık yapmaktan çekinsinler.
İslam’ın ilk emri oku! Gelin görün ki, Müslüman da okumuyor. Oku deyince de, öylesine kuru kuru okumak, yazmak ve mürekkep yalamak zannediyor.
Samiha Ayverdi; “oğlum okumak ve yazmak cehaleti öldürür insanı adam etmez” derken, vurgulamaya çalıştığı hayatı okumaktır, yani adam akıllı adam olmaktır. Adam olmaktan kasıt da insan olmaktır. Maalesef dünyanın en ünlü üniversitelerinde çocuklarımızı okutuyoruz, lakin hayat ile onları entegre edemiyoruz. Bir misafire çıkıp “hoşgeldiniz” dedirtemiyoruz, o kendi odasında test çözüyor iyi mi? İşte bu tür okumaları da, okumaya dahil etmemek lazım. Bu tip okumalar da maalesef boş.
Şemsettin ÖZKAN
22.09.2025 GÜZELYALI
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com
4-suskunduvar.com