VESVESELİ DÜŞÜNCELERİ BIRAK İNSANIN KALBİ SAZLIK VE ORMANA BENZER SENİN İÇİNDEKİ DÜŞÜNCE VE FİKİRLER KAH ASLANA KAH YABAN EŞEĞİNE BENZER

(Toplumsal ilişkiler 949)

قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِۙ
مَلِكِ النَّاسِۙ
اِلٰهِ النَّاسِۙ
مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِۙ
اَلَّذٖي يُوَسْوِسُ فٖي صُدُورِ النَّاسِۙ
مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ
Cinlerden ve insanlardan; insanların kalplerine vesvese veren sinsi vesvesecinin kötülüğünden, insanların Rabbine, insanların Melik’ine, insanların İlâh’ına sığınırım.” (Nas/1-6)

Hz. Mevlana’nın; “vesveseli düşünceleri bırak, insanın kalbi sazlık ve ormana benzer. Senin içindeki düşünce ve fikirler kah aslana kah yaban eşeğine benzer” sözü, bana ister istemez, insanı içten kuşatan nefs ve şeytan’dan kurtulma konusunda nas suresini hatırlattı. Çünkü bu mübarek sure insanı dışardan hariçten kuşatan şer güçlerden nasıl korunması gerektiği konusunda felak suresinde anlatıldığı gibi bu surede de insanının dahili düşmanlarından korunma konusunda ipuçları vermektedir.

O halde vesvese nedir? Vesvese, şeytan tarafından insanın içine sokulduğu kabul edilen saptırıcı telkinler, kuruntu ve şüphedir. Sözlükte vesvese / visvâs “fısıldama, kötü telkinde bulunma, karışık sözler söyleme, kuşkulanma”; aynı kökten vesvâs “insanın içine doğan zararlı uyarıcı, kötü duygu ve düşünce, telkin, şüphe, fısıltı, evham” gibi manalara gelmektedir.

Dinî terminolojide vesvese / visvâs, “şeytanın veya nefsin insana kötü ve zararlı telkinde bulunması, şeytandan yahut nefisten gelen, insanı dine aykırı aşırı davranışlara yönelten telkin”; vesvâs “şeytan, şeytanın insanın içine attığı saptırıcı dürtü, faydasız söz, şüphe ve tereddüt” anlamlarında kullanılır. Vesveseye kapılana müvesvis denir. (bk. Fîrûzâbâdî, “vsv” md.; el-Müfredât, “vesvese” md.; Lisânü’l-ʿArab, “vsv” md.; Tâcü’l-ʿarûs, “vsv” md.; İbnü’l-Esîr, en-Nihâye, V, 187; Dozy, II, 814-815; Feyyûmî, s. 143)

Modern psikiyatride yine vesveseye yakın anlamda kullanılan obsesyon (obsession) “irade dışı gelen, kişiyi tedirgin eden, bilinçli çaba ile uzaklaştırılamayan düşünceler” şeklinde tanımlanır (Saygılı, Strese Son, İstanbul 2001, s. 40)

İnsanda varolan bu sallapati gezinen takıntılar, kah aslan gibi agresif, saldırgandır. Kah aslanın önünde, son sürat kaçan bir zebra gibi, ürkek, korkak nereye gittiğini bilmeyen modda ilerlemektedir.

Şemsettin ÖZKAN

30.01.2023 GÜZELYALI

KAYNAKLAR

1-kuran.diyanet.gov.tr

2-kuranmeali.com

3-sorularlaislamiyet.com

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.