(Toplumsal İlişkiler 791)
فَقَالَ اَنَا۬ رَبُّكُمُ الْاَعْلٰىؗ
“(Firavun kibir ve cehaletle:) “Sizin en yüce rabbiniz benim! (Hayat sisteminizi tanzim ve sizi dilediğim gibi terbiye ediciyim)” demişti.” (Naziat/24)
Ah şu nefis yok mu? İnsana adeta küçük dağları ben yarattım dedirten, kurum kurum kurulan, kibirinden tırnaklarını yiyen şu kendini ilah eden nefsimiz yok mu? İnsanı büyülteceği yerde bu davranışıyla küçülten, kendisini Tanrı ilan eden şu nefsimiz yok mu?
Hz. Mevlana her zaman olduğu gibi bu konuyu en iyi irdeleyenlerden biri. Der ki zat-ı âlileri; “nefis çok övülmesi yüzünden firavunlaştı. Mütevazı ol! Büyüklük taslama! Kul ol! Sultan olmaya kalkma!” İnsanın kendini Tanrılaştırması ne kötü daha ne desin Hz. Pir? Firavunlaşmak, böbürlenmek, kendini bir halt zannetmek ne vahim şey? Narcius da aynı hataya düştü kendinden başkasını beğenmedi bir kurum bir kurum, suya yansıyan kendi aksine kapıldı gitti. Peki nefis nefis diyoruz da neyin nesi bu nefis denen şey?
Sözlükte can, ruh, kan, dem, ceset gibi anlamlara gelir. Kuran’da nefis öncelikle tek tek bireyin kimliği, kendisi, ene’si anlamında kullanılır: “O gün her nefis hayırdan işlediğini hazır bulur.” (Al-i imran/30)
Nefs; içimizdeki bütün kötü isteklerdir, süflî arzulara duyulan meyildir. İnsanı Allah’tan uzaklaştıran bütün şeytânî hisler, nefsten ibârettir. Dünya, yaratıldığı günden beri kulların kulluk değerinin tespit edildiği bir imtihan dershânesidir. Bu sebeple insanoğlu hem kötülüklerle donatılmıştır hem de iyiliklerle… Yine bu sebepledir ki nefsi tezkiye ve kalbi tasfiye, yâni tasavvufî eğitim şarttır.
Nefis Hz. Mevlana’nın ifadesiyle putların anası ve en büyüğüdür. İnsanın Rabbi ile arasındaki ilk perdedir nefis. İnsan herşeyden önce nefsine avukatlık yapacağına ona hakim olmanın yollarını aramalıdır. Çünkü savaşların en çetini insanın nefsiyle yaptığı harptir ki, cihad-ı ekber (büyük cihat) olarak adlandırılması bu yüzden olsa gerektir.
Nice yiğitler vardır ki dünyanın ordularını yenmiş zaferler kazanmıştır ancak nefis gibi azılı düşmana, kendilerine mağlup oluvermişlerdir. Nefsi asla yabana atmamak lazım. Tam bir baş belası. Yapılması gereken tek şey; onu vahyin kontrolüne vermek.
Şemsettin ÖZKAN
25.08.2022 GÜZELYALI
KAYNAKLAR
1kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com
4-suskunduvar.com