(Toplumsal İlişkiler 1079)
وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثٖيراً مِنَ الْجِنِّ وَالْاِنْسِؗ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَاؗ وَلَهُمْ اَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَاؗ وَلَهُمْ اٰذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَاؕ اُو۬لٰٓئِكَ كَالْاَنْعَامِ بَلْ هُمْ اَضَلُّؕ اُو۬لٰٓئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ
“Andolsun biz, cinler ve insanlardan, kalpleri olup da bunlarla anlamayan, gözleri olup da bunlarla görmeyen, kulakları olup da bunlarla işitmeyen birçoklarını cehennem için var ettik. İşte bunlar hayvanlar gibi, hatta daha da aşağıdadırlar. İşte bunlar gafillerin ta kendileridir.” (Araf/179)
Akıl ve kalp… Hem birlikte hem de ayrı mevzulara temas eden iki önemli kavram. İçleri tam olarak doldurulursa gönlün yeri de aslında kalptir. Kalp duyguların ana kumanda merkezi. Lakin akıl gerçeklerin tabiri caizse matematiksel izdüşümü.
Hz. Mevlana; “gönlümü ve aklımı koydum bir kafese, biri umut diyor, biri unut! Çırpındıkça kaldım nefes nefese, biri dayan diyor, biri vazgeç” derken, gönlün ve aklın kimyasının farklı çalıştığına işaret eder. Bu yüzden aklın ve gönlün hudutlarını iyi bilmek lazım. Yoksa ikisini de döğüştürüp, birbirlerine zarar verdirdikten sonra seyreyle sen kaosu, karmaşayı.
Gönlü geniş ruhu gezginlerin aşk usulleri beşinci kuralında akıl ve gönül (aşk) karşılaştırılır:
“Aklın kimyası ile aşkın kimyası başkadır. Akıl temkinlidir. Korka korka atar adımlarını. “Aman sakın kendini” diye tembihler. Halbuki aşk öyle mi? Onun tek dediği: ” Bırak kendini, ko gitsin! ” Akıl kolay kolay yıkılmaz. Aşk ise kendini yıpratır, harap düşer. Halbuki hazineler ve defineler yıkıntılar arasında olur. Ne varsa harap bir kalpte var.”
Gel ve lakin akıl olsun, ruh olsun, baş olsun hepsi aşk yolunda fedadır feda. Aşk için, kendinden geçen geçene. Hz. Mevlana der ki; “akıl; aşk yüzünden kararsızdır ve yerinde duramaz, düşünceden düşünceye atlar. Ruh; huzura kavuşmak için aşka haraç verir. Baş; “ben senin ardından koşmak için yuvarlanacağım” diye söylenir ve aşkın önünde secdeye kapanır.” Bu yüzden olsa gerek aşk, her daim baş köşedir.
Şemsettin ÖZKAN
10.06.2023 KONYA
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com