(Toplumsal İlişkiler 460)
وَجَاوَزْنَا بِبَنٖٓي اِسْرَٓائٖلَ الْبَحْرَ فَاَتَوْا عَلٰى قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلٰٓى اَصْنَامٍ لَهُمْۚ قَالُوا يَا مُوسَى اجْعَلْ لَـنَٓا اِلٰهاً كَمَا لَهُمْ اٰلِهَةٌؕ قَالَ اِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ
“Biz İsrail Oğulları’nı denizden karşı tarafa geçirdikten sonra, birtakım putlara tapmakta olan bir toplulukla karşılaştılar.
Yüzyıllarca putperest bir toplumun esâreti altında yaşamış olan bu insanlar, “Ey Mûsâ!” dediler, “Bize de bunların tanrıları gibi
görebileceğimiz, dokunabileceğimiz bir tanrı yap!” Buna karşılık Mûsâ, “Siz gerçekten de câhil bir toplumsunuz!” dedi.” (Araf/138)
Yukarıdaki ayet çok açık ve seçik Hz. Musa kavmini yani İsrailoğullarını (Yahudileri) Firavun’un zulmünden kurtarıyor, denizi yarıyor ve karşı kıyıya çıkarıyor. Burada gördükleri insanların elleriyle yaptıkları putlara hayran kalan vasat cahil toplumunun Hz. Musa’dan istediği, nasihate bakın;
“…Bize de bunların tanrıları gibi görebileceğimiz, dokunabileceğimiz bir tanrı yap!”
İbn-i Haldun Mukaddime adlı eserinde; “fazla tevazunun sonu vasat insandan nasihat dinlemektir” demekle yerden göğe haklıdır. Aynı topluluğu ıssız, kavuran çöllerde karınları tok olarak gezdiren kudret helvası bıldırcın eti yediren Hz. Musa’ya; “biz acur, sarımsak isteriz” diyen cahil ve vasat kavminden dinlediği öğütler var. Günümüz dünyasının da o günden bir farkı yok. Kur’an’da Yahudiler anlatılıyor deyip işin içinden kimse sıyrılamaz. Bize de anlatılıyor.
İşin garibi bu tipler bir o kadar da toplum nezdinde rağbet görüyor. Oscar Wilde, DorianGray’in Portresi adlı romanında “toplumda sevilen biri olmak için vasat olmak yeterlidir” der.
Niye bunun üzerinde ısrarla duruyorum? Bazıları hiçbir bilgi sahibi olmadan hatta kendileri dahi inanmadan algı yönetimi ve manipülasyon yapıyor. Bu hal de gerçeklerin çarpıtılmasına neden oluyor. Bu durum vasat insanların işi. Vasatlardan öğüt dinliyoruz. Tabi ki fazla tevazu hoşgörü göstererek bu tiplere kapı aralıyoruz. Bir bakıma biziz bunun müsebbibi. Bilgili geçinip bilgisizce işler yapıyorlar. Ama bir şeyin gerçek olması pek o kadar önemli değildir. Fakat gerçek olarak algılanması çok önemlidir. Kanmanın ve kandırmanın psikolojisi burada devreye giriyor. Bilhassa sosyal medyadaki siyasi içerikli veya ilginç paylaşımların olduğu birçok şeyde bunu rahatlıkla müşahede edebiliyoruz.
Vasatlığın geldiği son nokta işte bu. Vasatlar kitleleri de çok çabuk etkiliyor. Çünkü insanların çoğunun hoşuna gidiyor, bu manipülasyonlar. İşine geliyor, araştırmadan, soruşturmadan algı oluşturarak birilerini karalamak tam bir vasat işi. Sıradan insanların çoğunun da sevdiği bu değil mi?Vasatlık sıradanın gözünde harika olmak değil mi?
Şemsettin ÖZKAN
18.09.2021 GÜZELYALI
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-dmy.info