(Toplumsal İlişkiler 1976)
وَمَنْ يَكْسِبْ خَطٖٓيـَٔةً اَوْ اِثْمًا ثُمَّ يَرْمِ بِهٖ بَرٖٓيـًٔا فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَانًا وَاِثْمًا مُبٖينًا۟
“Her kim de bir hata (veya kasıtla) bir günah işler de sonra bunu bir suçsuz (insanın) üzerine (yıkıp iftira) atarsa, gerçekten o (ağır) bir bühtanı ve apaçık bir günahı sırtına alıp yüklenmiştir.” (Nisa/112)
Bazı insanlar bilirim, kraldan çok kral kesilirler. Adamı zulümden kurtarırsın, gün gelir insanların başına zalim kesilir. Öyle ki bu tipler, tabiri caizse korkusuz korkak kesilirler.
Bilirsiniz cesareti olan eşek değildir. Lakin aslanın içinde olduğu vaziyet eşeği cesaretlendirir. Bu yüzden eşek eşekliğini en küçük fırsatını bulunca yapmaya meyillidir. Üstelik aslanı kafesin içinde görünce hepten bir havalanır. Elinden gelse aslanı bir kaşık suda boğmaya kalkar.
Dostoyevski; “ezilmekten kurtulan aşağılık insan, bu kez başkalarını ezmeye başlar” derken, bu durumu açıklamaya çalışır. Ezilenlerin hemen fırsatını bulunca, başkalarını ezmeye kalkması, gerçekten enteresan değil mi? Aslında tam tersi olması gerekir. İnsanın başına gelenlerden ders çıkarması gerekirken, böyle bir davranış sergilemesi onun hain, nankör oluşunu gösterir.
Dostoyevski “Ezilenler” kitabında dikkatimi çeken şöyle bir cümle kurar: “Deyim yerindeyse, acısını körüklemenin verdiği acılardan zevk alıyordu… Bu zevk bana da yabancı değildi. Kaderin baskısı altında ezilen daha niceleri uğradıkları haksızlığın üstüne üstüne gitmekten acı bir zevk duyarlar.” Buradan şunu çıkabiliriz insan her ne kadar ezilse de acılardan zevk alanlar da var. Bunu öyle ya da böyle, üzüntülerini acılı arabesk yapıp, köylerden şehirlere göç eden insanların yaşantılarından bilirim. Şarkılarından bilirim. Acılarından haz duyuşlarından bilirim. Sevdalarından bilirim.
Bu tutum ve davranışlar, ezilenlerde de, ezikliğin ve burukluğun insana yaşattığı travmalardan ötürü olsa gerek, günü gelince bir öfke ve hınca dönüşerek başkalarını ezmeye varabilir. Onları bu yanlışa itebilir. Kendisinin bir zamanlar çektiği acıları başkalarının da çekmesini isteyebilir. Bu durum her ne kadar tasvip görmese de insan acıları içselleştirdiği için acıyı kötü olmaktan çıkarıp hayatın rutinleri arasına sokabilir.
Şahsi kanaatim, bu duruma gelen insanlar için, artık tehlike çanlarının çaldığının, her şeyin birbirine karıştığı için de, ele avuca alınır bir yanının olmadığının göstergesidir. Kim ne derse desin, ‘ezildim’ diye, başkalarını ezmeye kalkan da, aşağılıktır.
Şemsettin ÖZKAN
23.11.2025 GÜZELYALI
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com
4-1000kitap.com