(Toplumsal İlişkiler 1587)
وَاِذَا قٖيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَٓا اَنْزَلَ اللّٰهُ قَالُوا بَلْ نَـتَّبِـعُ مَٓا اَلْفَيْنَا عَلَيْهِ اٰبَٓاءَنَاؕ اَوَلَوْ كَانَ اٰبَٓاؤُ۬هُمْ لَا يَعْقِلُونَ شَيْـٔاً وَلَا يَهْتَدُونَ
“Ne zaman o kimselere (gerici, gelenekçi ve taklitçi cahillere:
“Gelin) Allah’ın indirdiğine (akli ve nakli delillere, insani ve İslami değerlere) uyun” denilse, onlar: “Hayır, biz atalarımızı izinde ve üzerinde bulduğumuz şeye (yerleşik geleneklere ve geçmişten kalan göreneklere) uyarız” derler. (Peki) Ya ataları (ve örnek aldıkları eski toplulukları ve tarihi tabuları); akılları gerçeğe ermeyen ve doğru istikameti de bulup bilemeyen kimseler idiyse?(Hâlâ mı körü körüne onların peşinden gidecek ve köhnemiş bir geçmiş hevesiyle, gerçeklere direnecekler?)” (Bakara/170)
Türk tiyatro, sinema, televizyon oyuncusu Ferhan Şensoy; “uyumak çok güzel de, kitle halinde olunca sıkıntı büyük oluyor” derken, kitlelerin, algı operasyonlarıyla, nasıl manipüle edilerek, yönetildiğine vurgu yapar.
Gerçekten de, bir kişinin uyuması sorun değilken, toplum olarak uyumak problemdir. Bir kişiyle hadi tartışırsın da, uyuyan bir toplumu, bir kitleyi nasıl karşına alır da, tartışırsın? Hakikaten zor bir durum. Hele yerleşik yörel inanç ve tabuları ağzınıza bile alamazsınız. Dokunulmazdırlar.
Gustave Le Bon, ünlü kitabı “Kitleler Psikolojisi”nin bir yerinde şöyle der: Halk, güçlü iradeye sahip olan adamı daima dinler. Kitle halinde bulunan bireyler bütün iradelerini kaybettiklerinden, iradeye sahip olan kimseye içgüdüsel olarak dönerler.
Peki kitlelerin bu derece uyuması neden sıkıntılı? Çünkü kitlelerin ruhuna daima hakim olan özgürlük ihtiyacı değil, esirlik ihtiyacıdır. İtaate susamış olmaları, kendilerinin lideri olduğunu söyleyen kimsenin ardından gitmek şeklinde onları bağlar. Adeta gözü kapalı her şey kitleye yaptırılabilir.
Örneğin bir stadyumda futbol maçı seyredenler, rakip oyunculara sıradan kişilerle, bir profesör kötü tezahürat yaparak onlara eşlik edebilir. Kitle halinde insanlar aynileşirler. Sorgulamazlar yaptıkları küfrü, kötü tezahüratı. Sadece bağırır dururlar öylece edepsizce.
Bu yüzden olsa gerek, provakatörler, kitleleri kolayca manipüle ederler. Sosyal medya, kitle iletişim araçlarının yaydığı haberler, dikkatlice incelenip, teyit edilmeden kabullenmemelidir.
Şemsettin ÖZKAN
30.10.2024 KONYAALTI
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com
4-1000kitap.com