(Toplumsal İlişkiler 1848)
اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَعٖينُۜ
“Allahım, yalnız seni ilâh tanıyor, candan müslümanlar olarak sana teslim oluyor, saygıyla sana kulluk ve ibadet ediyor, yalnız senin şeriatına bağlanıyor, sana boyun eğiyoruz. Gayretimizin, sabırla mücadeleye devamımızın başarıya ulaşması için sadece senden medet umuyor, bize arka çıkmanı istiyoruz.” (Fatiha/5)
İnsan kul olmaya yatkın bir varlık. Ancak kime kul olacağına, bunda doğru bir karar vereceği noktasında, maalesef çelişkiler içinde.
Hatta kendi putunu icat edip, ona tapınabiliyor. Doğrusu burada, kendini yoktan var edeni değil de, nefsini ilah edinme olgusuyla karşı karşıya. Özgürlüğünü kısıtlama da cabası.
Üstad Necip Fazıl; “hakiki hürriyet, Hakk’a esarettir” derken bizi kendimizi aldatmadan, kem küm etmeden Allah’a kul olmaya çağırıyor. Yani özgürlüğün ancak ve ancak Rabbe itaat ile mümkün olacağını söylüyor.
Hz. Mevlana; “Allah’a kul ol, bedene memur olma!” derken de, aynı şeyleri fısıldıyor bize; “Allah’tan başkasına kul olma, nefsinin kulu kurbanı olma!
Muhammed Hüseyin “Kendine Hiç Sordun mu Ben Kimim?” adlı eserinde (sayfa:59) cennet çeşitlerini sıralayıp nefsine pranga vurup gerçekten Rabbine kul olanların varacağı cennetin ne olduğunu anlatır:
“Biliyorsunuz, dört tane cennet vardır. Biri Cennet’ul Me’vâ, diğeri Cennet’ul Firdevs, öteki Cennet’ul Adn, öbürü de Cennet’un Naim’dir. Neden dört farklı cennet vardır? Çünkü kurtuluşa eren insanlar ahirette dört gruba ayrılırlar.
Peki, kimler hangi cennete gider? Hayatı yaşarken sadece Allah’ın emrettikleri ile nehyettiklerini anlayanların, anlayabildiği kadarıyla rabbine iman eden, onu seven, âbd olmak için çabasını, gayretini sarf edenlerin, nimet derken bir tek dünyadaki zahiri nimetleri anlayıp onlar için dua edenlerin gidecekleri yer dünya nimetlerinin olduğu Cennet’ul Me’vâ’dır.
Bir sonraki cennet melekût âleminin cenneti olan Cennet’ul Firdevs’tir. Oraya da nûrdan varlık olanlar, kendi benliğinden, nefsinden vazgeçip kurtulanlar, rabbine yolculuk yapıp itminan mertebesine gelerek Allah ile mutmain olanlar; yani Allah ile sevinen, Allah ile üzülen, kendini Allah ile bilen, Rabb’ine teslim olan, kul olmaya çalışan, rabbini canından, her şeyden çok sevenler gider. Bunların gideceği cennet, sadece rabbinin emir ve yasaklarını anlayıp yerine getirenlerin gideceği cennetten farklıdır.
Bir sonraki cennet itminandan merziyeye kadar olanların gideceği cennet olan Cennet’ul Adn’dır ki buradaki bir kul az önce söylediklerimizden çok daha farklı bir hâlde, gönül itibariyle farklı bir âlemdedir.
Ondan sonraki cennet ise kemalata, nefsin en son mertebesi olan safiyeye erenlerin gideceği cennet olan Cennet’un Naim’dir ki bunlar Rab’lerini isteyenlerdir ve bu gruplar arasında Allah’a en yakın olanlar da onlardır. Allah İsra Suresi’nin 21. âyet-i kerimesinde şöyle buyurmuştur:
اُنْظُرْ كَيْفَ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلٰى بَعْضٍۜ وَلَلْاٰخِرَةُ اَكْبَرُ دَرَجَاتٍ وَاَكْبَرُ تَفْض۪يلًا
“Bak, biz onların kimini kiminden nasıl faziletli kıldık! Elbette âhiretteki dereceler daha büyüktür ve faziletler de daha büyüktür” Yani kimi hayatını yaşarken sürünür, kimi nimetler içindedir, kimisi de mevki, makam sahibidir, ama âhiretteki dereceler daha büyüktür. Âhiretteki cennetler dünyadaki mevkilerle, makamlarla, nimetlerle kıyaslanamaz. Nasıl ki dünyadayken, Allah kimini kiminden üstün kılmışsa, ahirette de insanlar, Allah’a olan yakınlıklarına göre, farklı farklı derecededirler. Bu yüzden biz de rabbimize, en yakın olmayı istiyoruz. En yakın olmak demek; Allah’ın huzurunda kulun kendisinin dahi olmadığı, Allah’ın tecelli ettiği, benliğinden eser kalmadığı, Rabb’inin huzurunda fikir beyan etmediği bir yakınlıktır ve bu yakınlık öyle hayali bir yakınlık değildir, hakikidir. Çünkü birinin yakınlığı, hayali bir yakınlık olursa, ona hayalden başka bir karşılık olmaz.
Şemsettin ÖZKAN
18.07.2025 KONYA
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com
4-1000kitap.com