(Toplumsal İlişkiler 1673)
اَللّٰهُ يَتَوَفَّى الْاَنْفُسَ حٖينَ مَوْتِهَا وَالَّتٖي لَمْ تَمُتْ فٖي مَنَامِهَاۚ فَيُمْسِكُ الَّتٖي قَضٰى عَلَيْهَا الْمَوْتَ وَيُرْسِلُ الْاُخْرٰٓى اِلٰٓى اَجَلٍ مُسَمًّى اِنَّ فٖي ذٰلِكَ لَاٰيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ
“Allah, insanların ölümleri anında ruhlarını alarak ölümlerini gerçekleştirir. Ölmeyenin de uykularında ruhlarını alarak ölü gibi uyutur. Uykuları sırasında ölümlerine hükmettiği ruhları kudret elinde tutar, diğerlerini de belirli vâdeye kadar serbest bırakır. Gelişmeye devam eden, tefekkür-düşünme ağına sahip, faydalı sonuçlar elde edebilen toplumlar için, bunda Allah’ın sınırsız kudretini, kurduğu düzeni, yüce hikmetini gösteren âyetler, deliller var.” (Zümer/42)
Farabi’nin (Alpharabius); “iyi bir insan öldüğünde, ona ağlamayın. Asıl onu kaybeden topluma ağlayın” sözü insan topluluklarını sürükleyen, onların ufkunu açan önemli birtakım insanlara yoğunlaştırır bizi. Onların kadr-u kıymetini bilmeye yönlendirir bizi. Asıl sıkıntının onlar bu hayattan göçüp gidince toplumun çekeceği olduğunu gösterir.
Âlim insanlar da bir toplumdan göçüp gidince, sanki âlem ölmüş gibi değil midir? “Âlimin ölümü İslam’da açılan bir gediktir.” anlamında bir hadis vardır. (bk. Darimi, Mukaddime, 32, 1/351)Muhakkik Hüseyin Selim’in bildirdiğine göre, bu rivayet sahihtir. (bk. a.g.y-Talik) Esasen bu rivayet daha çok “Âlimin ölümü âlemin ölümüdür.” anlamında bir hadis olarak meşhur olmuştur. Fakat gerek değişik kaynaklarda gerek Arapça Türkçe internette yapılan araştırmada bu ifadeye rastlanılmamıştır.
Âlimlerin ölümünün bu kadar zararlı olmasının bir hikmeti, onların peygamberlerin varisleri olarak gelen vahyin eğitim ve öğretiminde başrol almalarıdır. Mesela, eğer müfessir, muhaddis, fakih, mütekellim gibi değişik ilim dalında mütehassıs olan milyonlarca âlim olmasaydı, bu ümmet, İslam dinini nereden öğrenecekti? Bu yüzden âlimin ölümü, âlemin ölümü gibidir.
Bir toplumda iyi bir insanın ölümü, o toplumun ölümüne eş değerdir. İyiler asla kaybetmezler, ancak kaybedilirler. İyiler değerlidir. Değerlerini anlamak zorundayız. Yaptıklarını ve yapmak istediklerini, dikkate almak gerekir.
Şemsettin ÖZKAN
24.01.2025 KONYA
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com
4-sorularlaislamiyet.com