(Toplumsal İlişkiler 1113)
وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثٖيراً مِنَ الْجِنِّ وَالْاِنْسِؗ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَاؗ وَلَهُمْ اَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَاؗ وَلَهُمْ اٰذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَاؕ اُو۬لٰٓئِكَ كَالْاَنْعَامِ بَلْ هُمْ اَضَلُّؕ اُو۬لٰٓئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ
“Andolsun, cinn ve insanlardan (küfre, kötülüğe ve nankörlüğe sapan) birçoğunu cehennemlik (olarak) yetiştirip (ve fırsat verip)
çıkardık ki; onların kalpleri vardır, bununla (gerçeği) kavrayıp
anlamazlar. Gözleri vardır, onlarla (ibret alarak) görüp bakmazlar. Kulakları vardır, bununla işitip (hakikati) duymazlar. Bunlar, hayvanlar gibidirler, hatta daha aşağılıktırlar. İşte bunlar, (yaratılış amacından ve ahiret hazırlığından) gafil olanlardır.” (Araf/179)
Görmek sadece gözlerle mi olur? Elbette ki hayır. Görmek de çeşit çeşittir. Görmek deyince sakın aklınıza sadece göz gelmesin. Nasıl mı?
1- Gözle görürsün, buna rü’yet derler.
2- Fikirle görürsün, buna nazar derler.
3- Kalple görürsün buna basiret derler.
4- Hislerle görürsün buna şu’ur derler.
5- Akılla görürsün buna da idrak derler.
Rü’yet; görmek, bakmak, idare etmek manalarına gelir. Örneğin rü’yeti hilal deyince çıplak gözle yeni doğan ayın görünmesi kasdedilir.
Nazar kelimesi sözlükte; bakmak, görmek ve düşünmek gibi anlamlara gelir. Bu fikirle görmenin ta kendisidir. Türkçemizde nazar, beğenilen bir şeyi hasetlikle fesatlıkla bakmak, görmek demektir. Çok tehlikelidir bu düşünce ve fikirle bakış.
Basiret ise; ölçülü görmek, doğru görüş ve uyanıklık demektir. Bu şekilde görenler ancak kalple olayları gören, bakan ve okuyanlardır.
Şu’ursa bugünkü anlamda bilinç demektir. “Bilinç, genel olarak, insanda farkındalığın, duygunun, algının ve bilginin merkezi olarak kabul edilen yetidir. Zihnin kendi içeriklerinin farkında olduğu, içebakış yoluyla bilinen, duyumları, algıları ve anıları ihtiva eden bölümüdür.” (vikipedi)
Bir de idrak ederek görmek var. Bu da ancak akılla olur. Bir meseleyi akıl erdirerek, kavrayarak, anlayarak görmek ve ulaşmayı ifade eder. Akılla görürsün bunun adı idrak etmek olur.
Şemsettin ÖZKAN
14.07.2023 GÜZELYALI
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com