(Toplumsal İlişkiler 1910)
قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذٖينَ اَسْرَفُوا عَلٰٓى اَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّٰهِؕ اِنَّ اللّٰهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمٖيعاً اِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحٖيمُ
“De ki: “Ey kendilerinin aleyhine aşırı giden kullarım! Allah’ın rahmetinden ümidinizi kesmeyin. Şüphesiz Allah, bütün günahları affeder. Çünkü O, çok bağışlayandır, çok merhamet edendir.” (Zümer/53)
Savurganlık ya da israf deyince, hemen aklınıza sadece ekmek, su gelmesin. Her şeyin israfını fazlasıyla yapıyor insan. Sevginin israfı da buna dahil.
Türk şiir, öykü yazarı ve çevirmeni Tomris Uyar (1941-2003) “Gündökümü” adlı eserinde şu cümleleri kurar: “Sevginin yalnızca bir duygu olmadığını, bilgi de gerektirdiğini, kendimden biliyorum. Sevgi savurganlığım yüzünden, habire su vererek çürüttüğüm kaktüsler, hâlâ aklımda… Bir dostum, iyi ki akvaryumda balık beslemiyorsun demişti.”
Haklıdır yazar. Çiçekleri de haddinden fazla sularsan, onları çürütüp öldürürsün. Halbuki sen ona iyilik yaptığını, bunun faydalı olduğunu sanıyorsun. Habire suluyorsun ve aşırıya gidiyorsun. Ama yanılıyorsun diyor yazar.
Değerinden fazla bir şeye değer atfetmek israftır, israf olan bir şey de günahtır. Bu abartılı önem verme işiyle, o değer verdiğini de kaybedersin. Kaybetmezsen bu sefer de kendini perişan edersin. Sen çekersin sıkıntıyı.
Hayatta en nefret ettiğim şey ne olursa olsun bir şeyin israf edilmesidir. Buna haddi aşmak da diyebiliriz bir bakıma. Herşeyin azı karar çoğu zarar demiş atalarımız.
İsrafın yemek, içmekten tutun da, sevgiyi de içine alan, geniş bir yelpazesi olduğunu biliyor musunuz? Turgut Uyar der ki; “seni seviyorum, ama bu bende kalacak. Sen de diğerleri gibi sevgiyi ziyan ediyorsun.” Demek ki insanoğlu, her şeyi abarttığı gibi sevgide de, haddi aşıyor, israf edebiliyormuş.
İsraf etmemek lazım hayatı, zamanı, sevgiyi, saygıyı en çok da “iyi niyeti.” Çünkü insanlar en çok iyi niyetlerinden vuruluyor da ondan.
Mübalağa (abartma) bir sanattır sanat olmasına da, bazen sorunludur, o çok’ları çok yapma işi. Dikkatli olmak gerekir. Hem bireysel anlamda, hem de toplumsal manada zararları söz konusudur. Zira savurganlıktır bu abartmalar.
Doğan Cüceloğlu der ki; “fazla samimiyet saygıyı azaltır, çok sevgi nankörlük getirir, çok iyilik suistimal edilir. İnsan ilişkilerinde çok’lar sıkıntılı… Denge esastır.” Bir şeyi gereğinden fazla abartmak, hatta sevgide dahi abartmak, maalesef kötüye kullanımlara neden oluyor. İsraf demek haddi aşmak demektir bu çok’lar.
Şemsettin ÖZKAN
18.09.2025 ANKARA
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com
4-suskunduvar.com