(Toplumsal İlişkiler 1827)
اِقْرَاْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذٖى خَلَقَ
“Oku! Rabb’ inin adıyla oku! Bugüne kadar kendi adına veya başkalarının adıyla okumuş olabilirsin. Kendi bakış açınla veya başkalarının bakış açılarıyla, başkalarının yol göstermeleriyle hayatı, olayları okumuş olabilirsin. Bu sefer sadece Rabb’ inin adıyla, Rabb’ inin bakış açısıyla insanı, hayatı, dünyayı ve olayları oku!” (Alak/1)
İranlı sosyolog Ali Şeriati; (1933-1977) “Kur’an’ın ilk emri ‘oku’dur, ‘işit’ değil” derken, yukarıdaki ilk inen ayete dikkatleri çeker. Okumak, ama nasıl okumak?
Okumak başka, işitmek ya da duymak başka. Okumak amel etmek içindir. Yani bildiğini davranış haline koyabilmek içindir. Yoksa kuru kuru okumak bir şeyi duymak veya işitmek ile aynı şeydir.
Maalesef Kur’an’ın ilk emri “oku” olmasına rağmen onun müntesipleri okumuyorlar. Okusalar da bııı bııı okuyup geçiyor, anlamıyorlar. Anlasalar da, bu sefer yaşamıyorlar. Tam bir bilinç tutulması tabiri caizse.
Okumak deyince aklımıza gelen kitap okumaktır. Lakin okumak sadece kıraat midir? Elbette ki hayır. İmam-ı Gazali; “okumak üç türlüdür dilin okuması kıraat aklın okuması tefekkür ve kalbin okuması hayattır” derken, vurgulamaya çalıştığı da budur zaten. Herşeyi O’nun adıyla okuyabilmek ne güzel. Olayları, hayatı, kainatı ve Sevgili’yi. Pirimiz Hz. Mevlana öyle der: “Sen böyle güzel iken, bana söz düşmez. Bakma böyle yazılar yazdığıma. Ben aslında ikra (oku) emrine amade durmuş seni okuyorum ey sevgili!” Sevgili dediği yüce Yaratan. Herşeyi O’na göre okumak da, erenlerin işi.
Francis Bacon; “kurnaz insan okumayı küçümser, basit insan ona hayran olur, akıllı insan ise ondan yararlanır” derken okumanın, hiç de hafife alınır bir yanının olmadığını anlatır.
J. Paul Sartre; “okumadan geçen bir günü, yitirilmiş bir gün” olarak telakki eder. Okumayan her zaman kaybetmeye mahkumdur. Okumak deyince sadece kitap okumayı elbette kasdetmiyoruz. İnternette okumayı, kainatta okumayı, olayları okumayı, kitap okumayı, hasılı yüce Yaratan Rabb’imizin, Sevgili’mizin adıyla her şeyi okumaktan bahsediyoruz.
Okumak elbette sadece dille olmuyor. Kainatı akılla nice okuyan bilim adamları var. Gökyüzüne bakarken, dağlara, denizlere, hayvanlara, bitkilere, dahası kendine bakarak araştıran, analiz yapan akıl sahipleri var. Daha da ileri gidip kalbiyle hayatı okuyan nice arifler var.
Şemsettin ÖZKAN
27.06.2025 GÜZELYALI
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com
4-suskunduvar.com