(Toplumsal İlişkiler 1824)
وَكَذٰلِكَ نَجْزٖي مَنْ اَسْرَفَ وَلَمْ يُؤْمِنْ بِاٰيَاتِ رَبِّهٖ وَلَعَذَابُ الْاٰخِرَةِ اَشَدُّ وَاَبْقٰى
“İşte Biz, kendilerine bahşedilmiş olan akıl, güç, yetenek, sağlık, servet gibi nîmetleri kötü yolda kullanarak ömürlerini boş yere harcayıp savurganlık eden ve Rabb’inin ayetlerine imanı reddeden kimseleri, dünyada böyle toplumsal çalkantılarla, ruhsal bunalımlarla cezalandıracağız; âhiret azâbı ise, elbette çok daha çetin ve çok daha uzun süreli olacaktır! Oysa insanlık tarihini şöyle bir gözden geçirip devletlerin, medeniyetlerin yıkılış sebepleri üzerinde düşünselerdi, zâlimlerin sonunun hep aynı olduğunu göreceklerdi.” (Taha/127)
Frida Kahlo; “insanların maddi durumları veya sahip oldukları şeyler, bugüne kadar hiç ilgimi çekmedi. Ben daha çok oturup kalkmasını bilmesine, kültür seviyesine, nezaketli olmasına, vicdanına ve merhametine dikkat ediyorum. Efendilik ve iyi niyet, beni o kadar etkiliyor ki…” derken insanların maddi zenginliklerine değil de güngörmüşlüklerine, insani ilişkilerde ne kadar görgü kurallarına dikkat ettiklerine baktığını söyler.
Haklı mı, haklı. Hele günümüzde sözde herkes nerede ise Üniversiteli oldu, lakin adab-ı muaşerette sınıfta kaldı. Ne hikmetse okuryazarlık oranımız arttıkça o ağır azem, efendi, nezaket sahibi insanlar gitti, yerine kaba saba, haddini bilmeyen, şiddete yatkın, diğergamlıktan nasibini almamış insanlar geldi. Şaşırmamak elde değil. Sorsan herkes, her şeyi çok iyi biliyor. Gelin görün ki, kazın ayağı hiç de öyle değil.
Frida Kahlo; “aslında insanların görgü kurallarına ne kadar dikkat ediyorlar, ona bakıyorum” derken, insanların ne kadar medeni, uygar olduklarına baktığını anlatır. İnsan ya da toplum eğer mutlu olmayı seçeceklerse birbirlerine saygı, sevgi ve nezaket göstermeleri medeniyet göstergesidir.
Edeb; insanın söz ve hareket olarak diğer insanlarla olan ilişkilerinde ölçülü davranması ve iyi geçinmesidir. Benliğe yerleşen güzel bir huy olan edeb, kişiyi lekeleyici şeylerden koruyan bir melekedir .Edeb, Allah’ın rızasına uygun zahiri ahlaktan başka, dinimizin gerekli gördüğü, aklın da kabul ettiği hareket ve sözlerin tamamından ibarettir. (M. Zeki DUMAN, Âdâb-ı Müaşeret ve Görgü Kuralları, 19-21)
Kaliteli insan, insanların maddi yönden zenginlikleri ile değil, manevi yönden zenginlikleriyle ilgilenir. Gerçek anlamda insan olmayı becerebilmiş mi, insanlarla diyalogu nasıl, vicdan sahibi mi, söz ve davranışlarında ne kadar samimi ve iyi niyetli kısacası adam gibi adam mı bunlarla ilgilenir.
Şemsettin ÖZKAN
24.06.2025 GÜZELYALI
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com
4-suskunduvar.com