(Toplumsal İlişkiler 1919)
اِنَّ الْاِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعاً
“GERÇEK ŞU Kİ, insan tatminsiz bir tabiata sahiptir.” (Mearic/19)
Muhammed Esed bu ayeti açıklarken şöyle diyor:
“Lafzen, “insan tatminsiz (helû‘an) yaratılmıştır.” Yani insan, kendini aynı derecede hem verimli başarılara hem de kronik memnuniyetsizlik ve hayal kırıklıklarına sürükleyen bir iç tatminsizlik ile donatılmıştır. Başka bir deyişle, bu donanımın pozitif yahut negatif bir karakter göstereceğini belirleyen, insanın bu Allah-vergisi donanımı kullanma tarzıdır. Bundan sonra gelen iki ayet (20 ve 21) ikinci duruma işaret ederlerken, 22-25. ayetler, yalnızca gerçek ruhî ve ahlaki bilincin o fıtri tatminsizliği pozitif bir güce dönüştüreceğini ve böylece iç huzuruna ve kalıcı hoşnutluğa yol açacağını gösterir.”
Hz. Ali (r.a) efendimiz; “hırs seni kul etmesin, Hak seni hür yarattı” derken, hakiki hürriyetin, Hakk’a esaret olduğunu haykırır. Hırsın insanı köleliğe düçar edebileceğine vurgu yapar.
Hırsın negatif bir karakter gösterdiği manada ele alırsak; bir şeye olan aşırı, sonu gelmez istek, tutku durumunu almış istek, öfke ve kızgınlık gibi anlamlar yükleyebiliriz. Tehlikeli olan hırs da budur zaten.
Hz. Mevlana; “hırsı bırak, kendini boş yere harcama! Şu toprak altında çırak da bir, usta da” derken hırsın bu olumsuz yönüne değinir.
İnsan için yapılan birçok tanımda ya da bir film konusunda kötü karakterlerin birçoğunda görülen iki korkunç kusur; hırs ve nankörlük değil midir değerli dostlar?
Pablo Nerudo; “insan ulaşamadığı her şeyin ‘deli’si ulaştığı her şeyin de ‘nankör’üdür” derken, dikkatlerimizi bu iki kötü huya çekmektedir. İnsan bir şeye ulaşmak için gerçekten çok hırslıdır. Onu elde edebilmek için yapamayacağı delilik yoktur. Hırsından adeta kendini yer bitirir. Hatta öyle bir anına gelir ki her şeyi mübah görür. Çok tehlikelidir insanın bu ruh hali. Sınırsızdır, hudutsuzdur. Denizden babası bile çıksa yer.
Evet yoksuluk pek çok şeyin olmayışı ama açgözlülük hırslılık hali insanda hiçbir şeyin olmama hali değil midir?Gözü kararmış veya gözü dönmüş, kendisinden herşey beklenebilen birinin şöyle şeklini şemailini bir göz önüne getirin bakalım. Hırsı sadece yeni buluş ve icatlar ve insanlığın faydasına kullanacaklar için yararlı görüyorum. Bu kontrollü hırstır. Böyle delilere laf yok. Sorun hırsın kontrolden çıkmasıyla başlıyor.
Şemsettin ÖZKAN
27.09.2025 GÜZELYALI
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com
4-suskunduvar.com