(Toplumsal İlişkiler 1811)
قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذٖينَ اَسْرَفُوا عَلٰٓى اَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّٰهِؕ اِنَّ اللّٰهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمٖيعاً اِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحٖيمُ
“(Tarafımdan onlara) De ki: “Ey kendi aleyhlerinde olmak üzere nefislerini israfa uğratan (günahlara dalan, yararsız ve ucuz kahramanlıklara kalkışan ve ölçüyü taşıran) kullarım! (Siz yine de) Allah’ın rahmetinden umut kesmeyin. Şüphesiz Allah, (dilerse ve layık görürse) bütün günahları (ve suçları) Yarlığayıcıdır. Çünkü O, Bağışlayandır, Esirgeyip Acıyandır.” (Zümer/53)
Kime ait olduğu belirtilmeyen ve Osmanlıca yazan bir sosyal medya paylaşımında; “ey can! Hiç kimseye hakettiğinden fazla değer verme! Ya onu kaybedersin, ya da kendini mahvedersin” denilmesi, ne kadar anlamlı öyle…
Değerinden fazla bir şeye değer atfetmek israftır, israf olan bir şey de günahtır. Bu abartılı önem verme işiyle, o değer verdiğini de kaybedersin. Kaybetmezsen bu sefer de kendini perişan edersin. Sen çekersin sıkıntıyı.
Hayatta en nefret ettiğim şey ne olursa olsun bir şeyin israf edilmesidir. Buna haddi aşmak da diyebiliriz bir bakıma. Herşeyin azı karar çoğu zarar demiş atalarımız.
İsrafın yemek, içmekten tutun da, sevgiyi de içine alan, geniş bir yelpazesi olduğunu biliyor musunuz? Turgut Uyar der ki; “seni seviyorum, ama bu bende kalacak. Sen de diğerleri gibi sevgiyi ziyan ediyorsun.” Demek ki insanoğlu, her şeyi abarttığı gibi sevgide de, haddi aşıyor, israf edebiliyormuş.
İsraf etmemek lazım hayatı, zamanı, sevgiyi, saygıyı en çok da “iyi niyeti.” Çünkü insanlar en çok iyi niyetlerinden vuruluyor da ondan.
Mübalağa (abartma) bir sanattır sanat olmasına da, bazen sorunludur, o çok’ları çok yapma işi. Dikkatli olmak gerekir. Hem bireysel anlamda, hem de toplumsal manada zararları söz konusudur. Zira savurganlıktır bu abartmalar.
Doğan Cüceloğlu der ki; “fazla samimiyet saygıyı azaltır, çok sevgi nankörlük getirir, çok iyilik suistimal edilir. İnsan ilişkilerinde çok’lar sıkıntılı… Denge esastır.” Bir şeyi gereğinden fazla abartmak, hatta sevgide dahi abartmak, maalesef kötüye kullanımlara neden oluyor. İsraf demek haddi aşmak demektir bu çok’lar.
Şemsettin ÖZKAN
11.06.2025 GÜZELYALI
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com
4-suskunduvar.com