(Toplumsal İlişkiler 2002)
مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ اِلَّا لَدَيْهِ رَقٖيبٌ عَتٖيدٌ
“İnsan hiçbir söz söylemez ki onun yanında (yaptıklarını) gözetleyen (ve kaydeden) hazır bir melek bulunmasın.” (Kaf/18)
Dil, çok ama çok önemli bir organımızdır. Bütün organlar ona tabidir. Diğerleri konuşmaz, ama o, konuşur durur. Doğru, yanlış, eğri, büğrü, düz, her şeyi ulu orta öylece konuşur. Halbuki her söylediğinden sorumludur. Lakin dikkat etmez.
Hacı Bektaş Veli; “dil, mızraktan daha derin yaralar” derken, dilin afetlerine karşı bizi uyarır. Hz. Mevlana da; “denizde ne varsa kıyıya o vurur” sözüyle, insanın kalbinde olanları, diliyle dışarı kolayca vuracağını anlatırken, hiç de haksız sayılmaz.
Yine Hz. Pir ; “aldırma, kalbi kirli olanın dili, hep kötü söyler” sözüyle, vermek istediği mesaj da aynıdır. Kalbimizden geçirdiğimiz kötü düşünceler bir şekilde dilimiz yoluyla gün yüzüne çıkmak ister. Dikkatli birisi muhatabındaki bu halet-i ruhiyeyi hemen okumakta gecikmez. Kalpten geçenlerin bir şekilde yansıma biçimi kişinin söylediği sözlerde saklıdır.
Dilin kötü sözlere yatkınlığıyla ilgili o kadar çok atasözümüz var ki, hangisini sayayım? “Açtırma kutuyu söyletme kötüyü, dilin kemiği yok, bıçak yarası geçer dil yarası geçmez, dilin cismi küçük cürmü büyük” vb. gibi.
Gönlü geniş ruhu gezginlerin kırk kuralından altıncısı şöyledir: “Şu dünyadaki çatışma, önyargı ve husumetlerin çoğu dilden kaynaklanır. Sen sen ol, kelimelere fazla takılma. Aşk diyarında dil zaten hükmünü yitirir. Aşk dilsiz olur.”
Doğrusu dil yarasının insanı ne denli yaraladığını söz ve bestesi Orhan Gencebay’a ait “Dil Yarası” adlı muhayyer kürdi şarkıyı dinlerken daha iyi anlıyoruz:
Kim bilecek daha neler neler bekliyor ikimizi
Belki de çok mutlu olacaktık tutsaydık dilimizi
Bu inat bu kapris bu kavgalar yıprattı sevgimizi
En acı sözler bile söylerken tutmadık dilimizi
Dil yarası dil yarası en acı yara imiş
Dudaktan kalbe bir yol var ki sevgi ve şefkattenmiş
Belki de çok mutlu olacaktık tutsaydık dilimizi
Tam aşkı bulduk derken nasılda kaybettik sevgimizi
Aşka doğru ilk adımlar ne ümitle doluydu
Seviyorum seni demek gönlümün tek yoluydu
Hasret bizi bekler sevmek bizi bekler
Kaybolan tek biz değiliz bunca yıllık emekler
Dil yarası dil yarası en acı yara imiş
Dudaktan kalbe bir yol var ki saygı ve sevgidenmiş
Dil yarası dil yarası en acı yara imiş
Dudaktan kalbe bir yol var ki sevgi ve şefkattenmiş
Dil yarası dil yarası en acı yara imiş
Dudaktan kalbe bir yol var ki sevgi ve şefkattenmiş.
Şemsettin ÖZKAN
19.12.2025 KONYA
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com
4-suskunduvar.com
5-musixmatch