(Toplumsal İlişkiler 1298)
وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَٓا اَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَعُلُواًّؕ فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدٖينَࣖ
“Vicdanları (nefislerindeki fıtri duyguları da, elçinin davetini haklı bularak) tam kanaat getirip (kabul ettiği) halde, zulüm ve büyüklenme dolayısıyla bunları (Hz. Musa’nın çağrısını) inkâr ettiler. Artık Sen, bozguncuların nasıl bir sona uğratıldıklarına bir bak (ve insanlara bildir).” (Neml/14)
“Nefsinin öğretmeni, vicdanının öğrencisi ol” der Platon. Öğrenci alıcıdır. Vicdana tabi olmak gerekir. Çünkü vicdan en iyi şahittir, gram yalan söylemez. Her şeyi doğru söyler.
Vicdan deyince aklımıza gelen insanın içinde varolan ahlaki otorite, ahlaki değerler ve eylemler hakkında hüküm verme ve yargılama yeteneği gelmelidir.
Lev Tolstoy; “birinden kötü söz işitirsen, sessiz kal! Kendi vicdanı rahat bırakmasın o kişiyi” derken insanın vicdanının kötü bir şey yaptığında eninde sonunda onu yargılayacağını ve o kötülüğünden ötürü rahat bırakmayacağını anlatır. Vicdan azabı insanın içinde bir cehennemdir. Yaptığı kötülük asla onu terketmeyeceğinden sürekli içten içe rahatsız olacaktır. Bu yüzden vicdan en büyük hakimdir insan için.
Tevfik Fikret vicdanın altın gümüş gibi paha biçilemeyecek değerde olduğunu şu mısralarıyla anlatır;
Varsa şayet insanda bir vicdan
Ya gümüştendir o ya altından.
Üstad Necip Fazıl Aynalar şiirinde sembolik anlatım çoktur. Örneğin tokmak vicdandır, ayna kalptir, zindan karanlık ve cehalettir, kelepçe günahtır, imza suçtur. Gelin bu güzel şiirle yazımızı noktalayalım:
Aynalar, bakmayın yüzüme dik dik;
İşte yakalandık, kelepçelendik!
Çıktınız umulmaz anda karşıma,
Başımın tokmağı indi başıma.
Suratımda her suç bir ayrı imza,
Benmişim kendime en büyük ceza!
Ey dipsiz berraklık, ulvi mahkeme!
Acı, hapsettiğin sefil gölgeme!
Nur topu günlerin kanına girdim.
Kutsi emaneti yedim, bitirdim.
Doğmaz güneşlere bağlandı vade;
Dişlerinde, köpek nefsin, irade.
Günah, günah, hasat yerinde demet;
Merhamet, suçumdan aşkın merhamet!
Olur mu, dünyaya indirsem kepenk:
Gözyaşı döksem, Nuh tufanına denk?
Çıkamam, aynalar, aynalar zindan.
Bakamam, aynada, aynada vicdan;
Beni beklemeyin, o bir hevesti;
Gelemem, aynalar yolumu kesti.
Şemsettin ÖZKAN
15.01.2024 GÜZELYALI
KAYNAKLAR
1-kuran.diyanet.gov.tr
2-kuranmeali.com
3-pixabay.com
4-milliyet.com.tr